Yoga & “niet”-Yoga

Een persoonlijk verhaal over het ontzag van Yoga

Door de jaren heen is de manier waarop ik naar Yoga en “niet”-Yoga ben gaan kijken veranderd. Dit is mijn verhaal over hoe mijn standpunt veranderde van “Asanas waren mijn startpunt… het werkte voor mij… dus is het oké wat er is gebeurt met Yoga” naar een diepe passie om de verwondering die ik voor Yoga heb te blijven uiten. Jammer genoeg lijkt het hebben van deze passie ook in te houden dat er gesproken moet worden over de verstoring van Yoga en lijkt een concept van “niet”-Yoga nodig te zijn. Dit is geen een passie tegen asanas, want dit is een prachtig onderdeel van Yoga. Of tegen de geweldige service die gedaan wordt door mensen om anderen te ondersteunen in alle facetten van het leven, waar ze ook zijn op de weg naar geluk. Dit is niet een passie die de schoonheid van diversiteit uitsluit. Om te zeggen dat “mijn Yoga beter is dan jouw Yoga” of het niet hebben van compassie en liefde voor alles. Dit is een passie die de verwondering en ontzag voor de hoogste staat van Bewustzijn, o.a. bekend als Yoga, omarmt.
 
Mijn hele leven is doordrongen met één verlangen. Woorden kwamen door de jaren heen, maar het gevoel en de intuïtie waren altijd in mijn hart aanwezig. Op zoek naar woorden en manieren om dit verlangen te uiten kwam ik “Yoga” voor het eerst tegen zoals de meeste mensen dit tegenwoordig tegen komen: ik liep een Yogastudio binnen. Mijn geluk was dat deze studio hatha yoga aanbood en zichzelf niet presenteerde met een merknaam, stijl, type of een soort. Tussendoor probeerde ik verschillende “stijlen van Yoga” uit als Iyengar en Bikram. Puur uit nieuwsgierigheid om uit te vinden wat Yoga was. Als je me toen vroeg “wat is Yoga?”, dan had ik iets gezegd als: “Het maakt je relaxed, kalm en het is een manier om jezelf te leren kennen”.

Het voelde alsof ik op de juiste weg zat, dus ik bleef doorgaan. Doorgaan met leren, lezen en ontdekken….

Ik begon aan een Yoga leraren opleiding toen ik pas een half jaar wekelijks op les zat. Ik deed geen dagelijkse eigen practice thuis. Er was geen duidelijk inzicht in waar het allemaal heen zou gaan of wat Yoga was. Ik had nog niet horen zeggen dat “Yoga voor Zelf-realisatie is”. Ik ben hier even heel eerlijk: lesgeven in “Yoga” leek een betere manier van leven en een betere manier om geld te verdienen vergeleken met wat ik destijds deed. Dus ik ging ervoor. Het verlangen was er nog steeds en bleef me verder duwen want het voelde alsof ik de juiste richting op ging.
 
Kort nadat ik mijn opleiding was gestart ging ik lesgeven in de Yogastudio. Dit heb ik een tijd met plezier gedaan. Echter toen ik de stap zette om serieuzer voor Zelf-realisatie te gaan werd het duidelijk dat dit niet gepast was in deze studio. Ik was geïnitieerd door één van de gastdocenten in de opleiding waardoor ik onder meer een nieuwe spirituele naam had gekregen. De studio wilde dat ik vertrok en ik voelde ook dat het tijd was om verder te gaan. Ik wil niet de indruk wekken dat ik slecht probeer te spreken over deze studio, dit is niet mijn bedoeling. Ik heb er een fijne tijd gehad en veel mogen leren. Dit verloop geeft echter wel aan wat er toen en nu nog steeds bij vele studio’s aan de hand is. Yoga is voor Zelf-realisatie. Dit is wat het altijd is geweest. Kun je nog van Yoga spreken wanneer dit bewust of onbewust uit de studio’s wordt gehouden? Kunnen we een Yogastudio nog een Yogastudio noemen wanneer bewust of onbewust het volledige pad van Yoga niet wordt gedeeld, maar alleen een onderdeel ervan wordt aangereikt alsof het gelijk is aan de totaliteit van Yoga? Wat is er gebeurt?

Er was angst… als ik duidelijk voor Zelf-realisatie ging zou dit misschien de leerlingen afschrikken. De studio was bang hun leerlingen te verliezen. Ik ben toen in mijn eigen huis les gaan geven en over gestapt van alleen hatha yoga naar raja yoga met als doel Zelf-realisatie. Ook al wist ik er toen maar weinig vanaf, ik was nog steeds op zoek. Binnen 2 maanden besloot ik ook om alles op donatie te gaan doen. Alles wat ik vandaag de dag doe is op basis van donatie. Ik zag namelijk hoe Yoga en er afhankelijk van zijn om je geld te verdienen niet samengingen. Tegenwoordig zie ik nog steeds dat geld angst kan brengen in Yogastudio’s. Sommige, of misschien wel de meeste, zijn bang “hun” leerlingen kwijt te raken. Er heerst competitie onder de studio’s. Yoga wordt commercieel geëxploiteerd en mensen durven niet meer aan te bieden dan asanas en ontspanning, omdat dit is wat de mensen denken dat Yoga is. Yoga, competitie en angst gaan niet samen.
 
Ik deel dit allemaal zodat je weet wat ik heb meegemaakt. Dat ik uit directe ervaring spreek. Ik begon te vroeg met les geven in asanas, noemde mijzelf een Yogalerares en bood “niet”-Yoga aan als Yoga. Waarom? Uit onwetendheid, ik wist gewoon niet beter toen.

Terug naar de gastdocent: in de opleiding sprak deze gastdocent prachtig over de Yoga Sutras en de Bhagavad Gita. Zijzelf had meer dan 15 jaar bij haar leraar gestudeerd en geoefend, en reisde samen met hem door India. Ze is nog steeds één van de meest pure mensen die ik in Nederland ben tegen gekomen die echte authentieke Yoga deelt vanuit eigen ervaring. Bij haar voelde het als thuis. Zij zei dat het doel van Yoga Zelf-realisatie was. Dit was waar het verlangen in mijn hart mij me hele leven naar toe had geleid. Er was een manier om “Puur Ik” dat voorbij de persoonlijkheid en mind ligt te kennen! Het leven werd beter en beter. Ik was de juiste richting aan het opgaan. Antwoorden op de grote vragen ontvouwden zichzelf. Deze lerares deelde niet alleen asanas, pranayama, meditatie en yoga nidra, maar tijdens retraites en satsangs doken we diep de filosofie in, deelde ze de kennis van de meesters. Ze sprak over Yoga, de non-dualistische Realiteit… en dat Zelf-realisatie mogelijk was in dit leven!
 
Het hart bleef roepen. Ik was waarschijnlijk bij deze docent gebleven om dieper en dieper te blijven duiken, als er niet een onbewust weten aanwezig was geweest dat er een bepaalde manier van leven was waarnaar ik op zoek was. Daar zij een huishouder was (householder, een van de twee levenswegen naar Yoga), bleef het verlangen in mijn hart me uitnodigen om uit te blijven kijken naar iets anders, wat ik nog niet gevonden had, maar waarvan ik nog niet wist dat het bestond. Toen ik naar India reisde en daar Swami Jnaneshvara ontmoette, werd alles duidelijk. Waarschijnlijk was de weg van afstand doen (renunciation, de andere levensweg naar Yoga) uit pure gewoonte (omdat ik het waarschijnlijk in een vorig leven ook heb gedaan) de meest geschikte weg voor deze persoonlijkheid in dit leven.
 
Ik deel dit om te laten zien dat ik ook met asanas ben begonnen, denkend dat het Yoga was… Ik heb in het begin ook verschillende “soorten” van Yoga uitgeprobeerd. Ik had ook de mening dat, omdat het mij heeft geholpen om authentieke Yoga te vinden, het oké is wat er met moderne Yoga is gebeurt. Ik dacht toen; met moderne Yoga kan iedereen starten waar hij of zij is en degenen die meer willen weten vinden hun weg wel, net zoals ik had gedaan.
 
Na verloop van tijd veranderde mijn mening over “niet”-Yoga.…

Met enig liefdevol heen en weer geschud van een onzelfzuchtige mentor die me hielp om het mysterie van het bestaan de ontvouwen, gingen mijn ogen langzaam open en ging buddhi iets zien waardoor mijn mening over Yoga veranderde. Hij bleef liefdevol aanwijzen wat er echt met Yoga was gebeurt in de loop der tijd.
 
Opnieuw wil ik aangeven dat ik hier niet wil zeggen dat mijn Yoga beter is dan jouw Yoga. Ik deel met je om je te laten nadenken over het volgende: Yoga is al sinds duizenden jaren een practice die leidt naar Zelf-realisatie. Yoga is het woord (het betekent ‘verenigen’) dat het moment omschrijft waarin een aspirant direct ervaart dat Atman en Brahman hetzelfde zijn. Yoga is de realisatie dat Shiva en Shakti één en hetzelfde zijn; ze waren en zijn nooit van elkaar gescheiden. Dezelfde ervaring wordt ook uitgelegd als het scheiden van Prakriti en Purusha of de vereniging van prana en apana. Yoga is het moment waarin het individuele zelf zich met het universele Zelf verenigt. Dit moment is vormloos en onbeschrijfelijk, onbegrijpelijk en ondefinieerbaar voor de mind.
 
Dit is wat Yoga al voor duizenden jaren is. Het is de kunst, wetenschap en filosofie die de aspirant naar een staat van Yoga brengt. In een ononderbroken lijn van meesters, die allen Yoga hebben ervaren, is deze wijsheid doorgegeven van generatie op generatie. Zoals andere wetenschappen is deze wetenschap herhaalbaar; het brengt de hongerige sadhaka (spirituele aspirant) naar dezelfde ervaring, telkens weer, door de hele geschiedenis heen. Op basis van deze directe ervaring is de nieuwe Zelf-gerealiseerde yogi in staat om een nieuwe hongerige sadhaka te begeleiden naar dezelfde non-dualistische staat van Yoga. Misschien niet op precies dezelfde manier, maar altijd naar hetzelfde einde. Ze wisten altijd waar het om ging. Ze waren in staat om de sadhaka naar de ervaring van Yoga te leiden. Er is maar één doel, één Yoga. Op deze manier konden ze de teachings puur en levend houden en de wijsheid van Yoga al die tijd zonder verstoring doorgeven.
 
Begrijpen waar deze wetenschap en haar ononderbroken traditie over gaat, vergrootte de verwondering van de wetenschap van Yoga. Het vergrootte het respect naar wat deze yogis al die tijd in de geschiedenis van Yoga hebben gedaan. Het deed me beseffen dat Yoga zoveel meer is dan wat ik wist en had ervaren. Als dit is wat Yoga echt is, dan ben ik slechts een klein kind dat aan het spelen is met het voorbereidende speelgoed. Dit is niet om mijzelf, mijn verlangen, ervaringen, of de practice die ik deed te degraderen. Het is juist een expansie die de heiligheid, schoonheid en de pracht van deze wijsheid, de traditie en de hoogste realisatie omarmt. De eerbied en het ontzag naar de yogis die de hele weg hebben gewandeld, die op onbaatzuchtige wijze de hongerige sadhakas persoonlijk hebben begeleid naar een staat van Yoga, groeiden samen met de enorme dankbaarheid voor het delen en het behoud van de teachings.
 
Als je dan kijkt naar wat er in de wereld is gebeurt en hoe Yoga aangeboden wordt, is het slechts een fractie van wat Yoga werkelijk is. Kleine stukjes worden aangeboden alsof ze het geheel zijn. Kleine stukjes zijn hun eigen levent gaan leiden als stijlen, methoden en soorten om te worden uitgebuit voor commercie. Yoga is voornamelijk een fysieke practice geworden voor een gezonde levenstyle. Of het is een religie geworden waarin je bepaalde dingen doet, zoals het aanbidden van fotos, dragen van specifieke kleding en uitvoeren van rituelen. Vandaag de dag neemt de meerderheid van de Yoga-wereld, of zelfs de Yoga-industrie, een nieuwe identiteit aan genaamd yogi wanneer ze beginnen met Yoga. Een identiteit die een bepaald uiterlijk kent, waar men zich op een bepaalde manier gedraagt en vol met gadgets is. Terwijl het altijd om het verminderen van identiteiten ging, om ze uiteindelijk allemaal opzij te zetten. Yoga is een wetenschap die niet gerelateerd is aan religie, kaste, geslacht, nationaliteit of identiteit, omdat Yoga wordt ervaren als je voorbij alle ogenschijnlijke dualteit gaat.
 
Dus, hier is het probleem. Als je aan de meerderheid vraagt wat yoga is en de meerderheid antwoord; asanas, fysieke practice of in sommige gevallen de vereniging van lichaam, adem en mind… is dit oké? Ik bedoel, is het oké dat het gedeelte over Zelf-realisatie verdwenen is? En dit is allemaal in minder dan 200 jaar gebeurd! Yoga is vervormd van een oude wetenschap van het direct ervaren van de Absolute Realiteit tot enkel programma’s voor fysieke fitheid om lichamen te helen, in een wereldwijde miljarden dollar/euro industrie.
 
In 200 of 500 uur kun je Yoga-leraar worden. Bijna niemand wil eerst een student zijn. Ik heb hetzelfde gedaan. Waarom? Omdat toen ik voor het eerst geïntroduceerd werd met Yoga niemand mij de totaliteit van Yoga presenteerde. Ik was vanaf het begin verkeerd ingelicht (avidya, onwetendheid) en ik moest dit onderweg zelf uitvinden. Gelukkig gebeurde dit, maar dit maakt het niet oké. Het is niet oké om te misleiden. Ik weet dat het vooral onbewust wordt gedaan, want de avidya wordt doorgegeven. Maar deze avidya is niet door de meesters gestart. Yogis, meesters en wijzen als Swami Vivekananda, Ramana Maharshi, Ananda Mayi Ma en Swami Rama boden niet alleen maar een gedeelte van Yoga aan alsof het de gehele Yoga was. Ze waren allemaal Zelf-gerealiseerd en daarom ging hun Yoga alleen over Zelf-realisatie en boden ze alle stappen en oefeningen aan om iemand naar Yoga te brengen. Het zijn de niet compleet Zelf-gerealiseerde mensen geweest die Yoga op onvolledige wijze begonnen te delen. Als je meer wilt lezen over dit proces, raad ik het boek “Yoga Body” van Mark Singleton aan.
 
Tegenwoordig wil ik mijzelf geen leraar meer noemen. Ik ben nog steeds een student… liefdevol dat delen en aanbieden wat ik weet en tegelijkertijd eerlijk vertellen dat ik nog niet alles van Yoga ervaren heb. Ik ben nog steeds een verpleegster (lees het verhaal hieronder), ik ben nog geen dokter. Ik “werk” hier hard voor. In de tussentijd ben ik in verwondering en ontzag over de ware aard van bestaan en de ononderbroken lijn van meesters/wijzen die deze kunstlijn (de gemanifesteerde wereld) en de andere kunstlijn (Puur vormloos Bewustzijn) hebben bemeesterd. Zij kenden/kennen Yoga en zijn degenen die gekwalificeerd zijn om les te geven in Yoga als geheel. Dit zijn de dokters. Maar, ik weet zeker dat zij voortdurend weten dat het niet hun eigen wijsheid is, niet hun eigen practice is die zij hebben uitgevonden, niet hun Yoga. Ze bedachten geen nieuwe vormen van Yoga, maar deelden gewoon Yoga. Ze zijn slechts instrumenten van de Divine.
 
Misschien ben ik een dromer, maar wat als…
Wat als… Yoga over de hele wereld werd gerespecteerd als een wetenschap voor Zelf-realisatie? Enigszins zoals een dokter wordt gerespecteerd voor zijn/haar vele jaren van investering om lichamen te kunnen helen. Zij stellen hun hele leven ten dienste van het verzorgen van de mensheid op het fysieke vlak. Gedurende hun leven blijven ze zichzelf verder trainen en zijn in principe altijd oproepbaar. Heb je ook ooit eens in het vliegtuig gehoord: “Is er een dokter aan boord?”

Vanwege hun directe ervaring van Yoga zijn de Zelf-gerealiseerde yogis de enige echte “dokters”. Ze hebben hun hele leven gewijd aan Yoga en leiden de studenten op onbaatzuchtige wijze naar Yoga. Er zijn maar een paar echte dokters op de wereld. De rest zijn assistenten.

Zouden er asanas worden aangeboden in deze wereld? Ja, ik denk van wel. Ik denk dat elk yogainstituut of elke yogaschool elk aspect zou aanbieden, zodat iedereen zich kan ontwikkelen vanaf het punt waar ze zijn. Maar er zou duidelijk gemaakt worden dat dit prachtige aspect alleen maar het begin is. Iedereen die vol passie asanas deelt weet; asanas is niet hetzelfde als Yoga, maar slechts een fractie van Yoga. Deze plekken zouden alle aspecten van Yoga kennen. Ze zouden weten dat alle lagen getraind moeten worden: lichaam (wat ook op andere manieren dan met asanas gedaan kan worden), adem, mind, intellect om eraan voorbij te gaan zodat Yoga kan plaatsvinden of direct ervaren kan worden, wat Zelf-realisatie wordt genoemd. Scholen zouden weten dat deze ervaring mogelijk is voor iedereen in dit leven… en zouden hun uiterste best doen om de studenten systematisch naar het doel van Yoga te begeleiden.

Er zou nooit een debat hoeven zijn over wat Yoga is en wat Yoga niet is, omdat het niet verstoord is. Yoga zou gerespecteerd worden voor wat het is.

Niemand met een gezond verstand die geen opleiding heeft gedaan tot dokter zou zichzelf een dokter noemen. Misschien een verpleegster of broeder, omdat ze een gedeelte van de opleiding hebben gedaan. Misschien hebben ze een EHBO-training en kunnen ze mensen helpen met kleine verwondingen. Dit soort beroepen die duizenden uren van studie en beoefeningen, toewijding en bekwaamheid zijn, worden gerespecteerd in onze wereld. Echter, Yoga is omgebouwd tot een gimmick om geld te verdienen, ontbloot van zijn ware betekenis. Mensen noemen zichzelf een Yoga leraar terwijl ze nog geen dokter zijn.
 
Kan iemand die het Zelf gerealiseerd heeft en weet dat Yoga voor Zelf-realisatie is assistenten hebben zoals verpleegsters, broeders en EHBO-assistenten? Ja! Kunnen mensen die alleen maar in een gedeelte van Yoga zijn getraind de dokter ondersteunen? Natuurlijk! Misschien is mijn denken naiëf, of dat van een dromer, maar in deze wereld zou geen discussie zijn over de plaats die asanas hebben binnenin Yoga. Mensen zouden zo ver als ze kunnen Yoga beoefenen op de weg naar Zelf-realisatie. Verpleegsters en broeders zouden de dokters ondersteunen. Deze verpleegsters en broeders worden asana-leraren genoemd of gewoon mensen die delen wat ze kennen van Yoga en eerlijk zijn dat ze nog geen dokter (Yoga leraar) zijn, omdat ze nog niet Yoga direct hebben ervaren. Allen zijn even belangrijk, maar ieder weet waar hij/zij staat. Er zou ahimsa (geweldloosheid) en satya (waarheidsgetrouw) zijn….

DIT is de passie waarover ik in het begin van dit artikel sprak. Waarom hebben we verschillende woorden voor alles wat gezien wordt als iets nieuws, maar is er weerstand wanneer het verschil wordt aangeduid tussen Yoga en “niet”-Yoga. Waarom willen mensen iets wat “niet”-Yoga is Yoga blijven noemen?
 
Door de jaren heen is mijn mening veranderd van “Asanas waren mijn startpunt… dit werkte voor mij… dus het is oké wat er gebeurt is in Yoga” naar een diepe passie om de verwondering die ik voor Yoga heb te blijven uiten. In mijn hart rust ontzag voor de heiligheid van zijn traditie. In mijn hart rust ontzag voor de pracht van het pad, het doel en de directe ervaring. Het is oké om te beginnen waar je ook bent in je leven om jezelf klaar te maken voor Yoga. Het is oké om iedereen te dienen waar ze ook zijn op weg naar Yoga. Wanneer genoeg mensen zeggen dat paars de kleur oranje is, maakt dat het echter niet oranje. Vol passie houd ik in mijn hart dat het paars is en deel het met de weinigen die geïnteresseerd zijn in paars, maar dit betekent niet die ik tegen oranje ben. Ik ben gewoon in verwondering en ontzag met paars als paars!
 
Tot slot een speels voorbeeld… Als we zouden weten wat een diamant is, terwijl de hele wereld stukjes glas verkoopt alsof het diamanten zijn, oeten we dan stil zijn en tegen niemand vertellen wat een echte diamant is? Moeten we de weinigen die “op zoek zijn naar diamanten” laten (ver)dwalen in de wereld van glas? Of zouden we onszelf moeten laten horen/zien zodat de weinigen ons kunnen vinden en kunnen genieten van de pracht van het zien van een echte diamant?
 
Oké…. nog eentje. Dit voorbeeld komt van een vriendin…
In de bergen in een ononderbroken lijn van leraren en studenten, zijn er ‘ballet’ meesters/wijzen die al duizenden jaren lang ballet hebben beoefend. In de tussentijd is deze oude wijsheid en beoefening van ballet kunst vanuit de bergen naar beneden gekomen. Waar het in de loop der tijd veranderde tot enkel hinkelen, terwijl het de naam ballet bleef houden. Natuurlijk is hinkelen leuk en nuttig, maar is het nog steeds ballet? Stel dat een balletmeester die zich niet bewust is van wat er in de loop der tijd gebeurd is met ballet (nu is het alleen nog maar hinkelen) vanuit de bergen naar beneden komt en ziet wat er wordt gedaan in naam van ballet. Zou hij/zij dan niet vol passie tegen de mensen willen zeggen “dit is niet ballet, ballet is iets wat veel verfijnder is, wat jaren duurt om te beoefenen, maar zo ongelooflijk prachtig is als je het bemeesterd hebt”. Het gaat er niet om dat ze tegen “niet”-Yoga zijn (hinkelen). Het gaat om de passie van degenen die Yoga beoefenen en Yoga hebben ervaren (ballet, niet hinkelen) om tegen de wereld te zeggen “Dít is wat Yoga werkelijk is –> YOGASH CHITTA VRITTI NIRODHAH”. Het is de passie van het willen delen wat echte Yoga is, dat vrede, geluk en vreugde brengt die niet onderheven is aan verandering.
 
Ik sleep je door dit hele verhaal heen omdat ik het standpunt van “het werkte voor mij” begrijp. Ik weet dat mensen lief, liefdevol en zorgzaam zijn. De avidya die over de hele wereld is verspreid is niet iemands fout, mens is gewoonweg verkeerd geïnformeerd door mensen die ook niet beter wisten. Daarom heb ik hier gepoogd om (veel) woorden te gebruiken om de sluier hopelijk een klein beetje op te lichten. Om hopelijk de verwondering, ontzag en kennis van Yoga te vergroten. Wellicht wil je meehelpen om naar een wereld te bewegen waarin het duidelijk is dat Yoga altijd en alleen een practice is geweest voor Zelf-realizatie. Naar een wereld waarin mensen die liefdevol alleen maar een gedeelte van Yoga aanbieden, eerlijk en respectvol delen wat Yoga werkelijk is. Er is maar één Yoga. Jij kunt helpen om de verwarring weg te halen, als je dit wilt…
 
AUM…………
 
LEES MEER OVER MODERNE YOGA VERSUS TRADITIONELE YOGA op www.SwamiJ.com